Ekstrüzyon, çubuk, profil, tel, boru ve diğer kalın cidarlı profillere şekil verilmesinde kullanılan bir plastik şekil verme yöntemidir. Bu plastik şekillendirme yöntemiyle istenilen şeklin verilebilmesi için tasarlanan kalıbın ısıtılması ve presin kova önüne yerleştirilmesi gerekir. Sonrasında ise kontrollü bir şekilde ısıtılmış olan alüminyum biyeti, zımbanın basıncıyla kalıbın içerisinden geçer ve istenen profilin ortaya çıkmasını sağlar.
Plastik ekstrüzyon, konveyörde soğutulan maddenin, üzerinde uygulanacağı işlemlerin oluşmasını sağlar. Kesilen profiller, termik fırında yaşlandırılır ve sertleştirilir. Plastik ekstrüzyon yöntemiyle elde edilen profiller genellikle inşaat, elektrik, kimya, gıda gibi endüstriyel alanlarda yaygın biçimde kullanılmaktadır.
Ekstrüzyon sürecinde kullanılan makineler, enjeksiyon makinelerine benzer yapıdadır. Motor ve ısıtıcı ile kaplanan kovan içerisinde vida döndürülerek; sıcaklık ve basınç altında kalan plastik granüllerin erimesi sağlanır.
Erimiş haldeki plastik kalıp boyunca istenen şekli alır ve soğuması için uzun kanallar formundaki bir sıvı içerisine girer. Kalıbın şekli burada kanalın şeklini de belirleyen en önemli etmendir. Soğuma işleminin ardından katılaşmış olan malzeme şekil alır. Parçalar merdanelerin üzerinden ilerlerler ve paketlenerek, stoklanmaya başlarlar.
Termoplastik bir vidada beş olası bölge bulunmaktadır. Bu durum henüz standartlaşmadığı için bölgelere farklı isimler verilebilmektedir. Farklı polimer türlerinde olası tüm bölgeleri içermeyen vida tasarımları da vardır.
Vidalarda genellikle şu üç bölge bulunmaktadır;
İki aşamalı yani delikli vidalarda ise şu bölgeler bulunmaktadır;
Bir ya da daha fazla polimeri katkı maddeleriyle karıştırarak plastik bileşikler elde edilmesi işlemine bileşik ekstrüzyon denmektedir. Beslemeler sıvı, yoz ya da pelet şeklinde olabilir. Buna karşın ürün genellikle ekstrüzyon ve enjeksiyonla kalıplama gibi pelet formındadır.
Geleneksel ekstrüzyonda olduğu gibi, uygulamada istenen verime bağlı olarak makine boyutlarında geniş bir yelpaze bulunur. Tek ya da çift ekstrüderler geleneksel ekstrüzyonda kullanırken, bileşik ekstrüzyonunda yeterli karıştırma gerekliliği ve çift vidalı ekstrüderler zorunludur.
Ekstüderler açısından iki alt tip çift vidalı tür vardır. Bunlar birlikte dönen ve ters dönüşlülerdir. Bu isimlendirme her vidanın diğerine kıyasla döndüğü yönü ifade eder.
Birlikte dönüş türünde her iki vida da saat yönünde ya da saat yönünün aksine döner. Ters dönüşte ise bir vida saat yönünde dönerken diğeri saat yönünün tersine dönmektedir. Belirli bir üst üste binme derecesi ve enine kesit alanı için, birlikte dönen ikiz ekstrüderlerde karıştırma derecesi ve eksenel hız daha yüksektir. Buna karşın ters yönde dönen ekstrüderlerde basınç oluşumu daha fazladır. Vida tasarımı korozif ve aşınma hasarları nedeniyle münferit bileşenlerin hızlı bir şekilde yeniden yapılandırılması ya da tek tek bileşenlerin değiştirilmesini izin vermek adına şaftlar üzerinde çeşitli taşıma ve karıştırma elemanlarının düzenlenmesi sebebiyle genellikle modüler yapıdadır. Makine boyutları 12 mm ila 380 mm arasında değişmektedir.
Plastik ekstrüzyonnun en büyük avantajı, boru gibi profillerin dilenen her uzunlukta yapılabilmesidir. Malzeme yeterince esnek olduğu sürece, borular bir makaraya sarılmış olsalar dahi istenen uzunluklarda yapılabilirler.
Plastik ekstrüzyonun bir diğer avantajı ise kauçuk conta dahil entegre olan kuplörlü boruların ekstrüzyonudur.
Plastik ekstrüzyon türlerinde her bir seçenek farklı bir malzemenin üretiminde kullanılabilmektedir.
Plastik ekstrüzyon türleri ise şu şekildedir; şişirme film ekstrüzyonu, koekstrüzyon, düz film ya da plakalı ekstrüzyon, köpüklü esktrüzyon, borulu / tüplü ekstrüzyon, profil ekstrüzyonu, ekstrüzyonlu kaplama, profil çekme, tel ve kablo kaplama, kalenderleme, kompaund ekstrüzyonlar ve döküm film ekstrüzyonudur.
Plastik malzemelerin dilendiği gibi şekil verilebildiği bu türler arasında bazıları daha yaygın olarak kullanılmaktadır. Profil ekstrüzyonu bunlardan biridir. Bu esktrüzyon çeşidinde uygun geometrik şekilde delik açılır ve kalıp plakası normal kalıp takımının yüzeyine yerleştirilir. Erimiş polimer bu açıklıktan geçirilerek istenen şeklin alması sağlanır.
Profil çekme ise ekstrüzyona benzemesine karşın daha fazla kuvvet gerektirir. Bu tür, yollarda hatta köprü inşaatlarında kullanılabilir. Bunun yanı sıra yüzde 60 oranına kadar elyaf ve cam türlerinden takviyeli materyal kullanılabilmektedir.
Son olarak köpüklü ekstrüzyon, hücresel yapıların plastik plakasını imal etme amacıyla kullanılır. Kimyasal ya da gaz şişirme ajanı, eriyik polimerin kovanda hazırlanması sırasında eklenir. Eriyik plastik kalıptan çıkarken önceden belirlenen miktarlarda genleşir ve hücresel bir duvar oluşturur.